Chuẩn mực kiểm toán số 500: Chứng cứ kiểm toán
(Ban hành kèm theo Thông tư số 214/2012/TT-BTC
ngày 06 tháng 12 năm 2012 của Bộ Tài chính)
I/ QUY ĐỊNH CHUNG
Phạm vi ứng dụng
01. Chuẩn mực kiểm toán này quy định và hướng dẫn những yếu tố cấu thành chứng cứ kiểm toán trong một cuộc kiểm toán BCTC, quy định và hướng dẫn trách nhiệm của kiểm toán viên và doanh nghiệp kiểm toán (sau đây gọi là “kiểm toán viên”) trong việc thiết kế và thực hiện những thủ tục kiểm toán nhằm thu thập đầy đủ chứng cứ kiểm toán thích hợp để đưa ra những kết luận hợp lý làm cơ sở vật chất cho ý kiến kiểm toán.
02. Chuẩn mực kiểm toán này được ứng dụng cho tất cả những chứng cứ kiểm toán thu thập được trong quá trình kiểm toán. Những chuẩn mực kiểm toán Việt Nam khác quy định và hướng dẫn về những khía cạnh cụ thể của cuộc kiểm toán (ví dụ Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 315 – “Xác định và giám định rủi ro với sơ sót trọng yếu thông qua hiểu biết về đơn vị được kiểm toán và môi trường của đơn vị”), hoặc về chứng cứ kiểm toán được thu thập liên quan tới một vấn đề cụ thể (ví dụ Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 570 – “Hoạt động liên tục”), hoặc về những thủ tục cụ thể để thu thập chứng cứ kiểm toán (ví dụ Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 520 – “Thủ tục phân tích”), và việc giám định tính đầy đủ, thích hợp của những chứng cứ kiểm toán đã thu thập (ví dụ Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 200 – “Mục tiêu tổng thể của kiểm toán viên và doanh nghiệp kiểm toán lúc thực hiện kiểm toán theo chuẩn mực kiểm toán Việt Nam” và Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 330 – “Giải pháp xử lý của kiểm toán viên đối với rủi ro đã giám định”).
03. Kiểm toán viên và doanh nghiệp kiểm toán phải tuân thủ những quy định và hướng dẫn của Chuẩn mực này trong quá trình thu thập và xử lý chứng cứ kiểm toán.
Đơn vị được kiểm toán (khách hàng) và các đối tác sử dụng kết quả kiểm toán phải với những hiểu biết cần thiết về những quy định và hướng dẫn của Chuẩn mực này để phối hợp công việc với kiểm toán viên và doanh nghiệp kiểm toán và xử lý những mối quan hệ liên quan tới quá trình cung ứng và thu thập chứng cứ kiểm toán.
Mục tiêu
04. Mục tiêu của kiểm toán viên và doanh nghiệp kiểm toán là thiết kế và thực hiện những thủ tục kiểm toán để giúp kiểm toán viên thu thập đầy đủ chứng cứ kiểm toán thích hợp để đưa ra những kết luận hợp lý làm cơ sở vật chất cho ý kiến kiểm toán.
Giảng giải thuật ngữ
05. Trong những chuẩn mực kiểm toán Việt Nam, những thuật ngữ dưới đây được hiểu như sau:
(a) Tài liệu, sổ kế toán: Là những ghi chép ban sơ và những chứng từ, tài liệu đi kèm như séc, chứng từ chuyển khoản điện tử; hóa đơn; hợp đồng; Sổ Loại và sổ chi tiết, chứng từ ghi sổ hàng ngày và những điều chỉnh khác cho BCTC ko được phản ánh trong chứng từ ghi sổ hàng ngày; và những tài liệu như bảng phân bổ mức giá, bảng tính toán, đối chiếu và thuyết minh;
(b) Tính thích hợp (của chứng cứ kiểm toán): Là tiêu chuẩn giám định về chất lượng của những chứng cứ kiểm toán. Chứng cứ kiểm toán phải đảm bảo thích hợp và đáng tin cậy để tương trợ cho kiểm toán viên đưa ra những kết luận làm cơ sở vật chất hình thành ý kiến kiểm toán;
(c) Chứng cứ kiểm toán: Là tất cả những tài liệu, thông tin do kiểm toán viên thu thập được liên quan tới cuộc kiểm toán và dựa trên những tài liệu, thông tin này, kiểm toán viên đưa ra kết luận và từ đó hình thành ý kiến kiểm toán. Chứng cứ kiểm toán bao gồm những tài liệu, thông tin chứa đựng trong những tài liệu, sổ kế toán, kể cả BCTC và những tài liệu, thông tin khác;
(d) Chuyên gia của đơn vị được kiểm toán: Là một tư nhân hoặc một tổ chức có thương hiệu chuyên môn trong một ngành riêng biệt ngoài ngành kế toán, kiểm toán, mà công việc của chuyên gia trong ngành đó được đơn vị được kiểm toán sử dụng trong quá trình lập và trình bày BCTC;
(e) Tính đầy đủ (của chứng cứ kiểm toán): Là tiêu chuẩn giám định về số lượng chứng cứ kiểm toán. Số lượng chứng cứ kiểm toán cần thu thập chịu tác động bởi giám định của kiểm toán viên đối với rủi ro với sơ sót trọng yếu và chất lượng của mỗi chứng cứ kiểm toán.
II/ NỘI DUNG CHUẨN MỰC
Yêu cầu
Chứng cứ kiểm toán đầy đủ và thích hợp
06. Kiểm toán viên phải thiết kế và thực hiện những thủ tục kiểm toán thích hợp với từng hoàn cảnh nhằm thu thập đầy đủ chứng cứ kiểm toán thích hợp (xem hướng dẫn tại đoạn A1 – A25 Chuẩn mực này).
Tài liệu, thông tin được sử dụng làm chứng cứ kiểm toán
07. Lúc thiết kế và thực hiện những thủ tục kiểm toán, kiểm toán viên phải xem xét tính thích hợp và độ tin cậy của tài liệu, thông tin được sử dụng làm chứng cứ kiểm toán (xem hướng dẫn tại đoạn A26 – A33 Chuẩn mực này).
08. Nếu tài liệu, thông tin được sử dụng làm chứng cứ kiểm toán được tạo lập nhờ sử dụng công việc của chuyên gia của đơn vị được kiểm toán, tùy thuộc vào tầm quan yếu của công việc của chuyên gia đối với mục đích kiểm toán, kiểm toán viên phải thực hiện những việc sau ở phạm vi cần thiết để (xem hướng dẫn tại đoạn A34 – A36 Chuẩn mực này):
(a) Nhận định năng lực, khả năng và tính khách quan của chuyên gia đó (xem hướng dẫn tại đoạn A37 – A43 Chuẩn mực này);
(b) Tìm hiểu về công việc của chuyên gia đó (xem hướng dẫn tại đoạn A44 – A47 Chuẩn mực này);
(c) Nhận định tính thích hợp của công việc của chuyên gia được sử dụng làm chứng cứ kiểm toán cho cơ sở vật chất dẫn liệu với liên quan (xem hướng dẫn tại đoạn A48 Chuẩn mực này).
09. Lúc sử dụng tài liệu, thông tin do đơn vị được kiểm toán tạo ra, kiểm toán viên phải giám định liệu tài liệu, thông tin đó với đủ tin cậy cho mục đích kiểm toán hay ko, bao gồm (lúc cần thiết):
(a) Thu thập chứng cứ kiểm toán về tính chuẩn xác và tính đầy đủ của tài liệu, thông tin (xem hướng dẫn tại đoạn A49 – A50 Chuẩn mực này);
(b) Nhận định liệu tài liệu, thông tin với đủ chuẩn xác và chi tiết cho mục đích kiểm toán hay ko (xem hướng dẫn tại đoạn A51 Chuẩn mực này).
Lựa chọn phần tử rà soát để thu thập chứng cứ kiểm toán
10. Lúc thiết kế những thử nghiệm kiểm soát và rà soát chi tiết, kiểm toán viên phải xác định phương pháp hiệu quả để lựa chọn những phần tử rà soát nhằm đạt được mục đích của thủ tục kiểm toán (xem hướng dẫn tại đoạn A52 – A56 Chuẩn mực này).
Tính ko nhất quán, hoặc những hoài nghi về độ tin cậy của chứng cứ kiểm toán
11. Kiểm toán viên phải xác định những điều chỉnh hoặc bổ sung cần thiết đối với những thủ tục kiểm toán để khắc phục những vấn đề sau và phải xem xét tác động (nếu với) của vấn đề sau đây tới những khía cạnh khác của cuộc kiểm toán (xem hướng dẫn tại đoạn A57 Chuẩn mực này):
(a) Chứng cứ kiểm toán thu thập được từ nguồn này ko nhất quán với chứng cứ thu thập được từ nguồn khác; hoặc
(b) Kiểm toán viên hoài nghi về độ tin cậy của tài liệu, thông tin được sử dụng làm chứng cứ kiểm toán.
III/ HƯỚNG DẪN ÁP DỤNG
Lúc thực hiện Chuẩn mực này cần tham khảo Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 200 .
Chứng cứ kiểm toán đầy đủ và thích hợp (hướng dẫn đoạn 06 Chuẩn mực này)
A1. Chứng cứ kiểm toán rất cần thiết để giúp kiểm toán viên đưa ra ý kiến và lập báo cáo kiểm toán. Thực chất của chứng cứ kiểm toán là mang tính tích lũy và được thu thập chủ yếu từ việc thực hiện những thủ tục kiểm toán trong suốt cuộc kiểm toán. Chứng cứ kiểm toán cũng với thể bao gồm những tài liệu, thông tin với được từ những nguồn khác, như từ những cuộc kiểm toán trước (trừ lúc kiểm toán viên cho rằng những sự kiện phát sinh từ lúc kết thúc cuộc kiểm toán trước với thể làm tài liệu, thông tin đó ko còn thích hợp với cuộc kiểm toán hiện tại, theo quy định tại đoạn 09 Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 315) hoặc từ thủ tục kiểm soát chất lượng của doanh nghiệp kiểm toán trong việc xem xét chấp nhận khách hàng. Những ghi chép về kế toán (chứng từ, sổ kế toán…) của đơn vị được kiểm toán là một nguồn chứng cứ kiểm toán chủ yếu và quan yếu, ngoài những nguồn khác từ bên trong và bên ngoài đơn vị. Những tài liệu, thông tin được sử dụng làm chứng cứ kiểm toán với thể được lập bởi một chuyên gia do đơn vị được kiểm toán tuyển dụng hoặc thuê. Chứng cứ kiểm toán còn bao gồm tài liệu, thông tin tương trợ, chứng minh cho cơ sở vật chất dẫn liệu của Ban Giám đốc và cả những tài liệu, thông tin trái chiều với cơ sở vật chất dẫn liệu đó. Ngoài ra, trong một số trường hợp, kiểm toán viên với thể sử dụng sự thiếu tài liệu, thông tin như một chứng cứ kiểm toán (ví dụ lúc Ban Giám đốc từ chối giải trình những vấn đề mà kiểm toán viên yêu cầu).
A2. Phần to công việc mà kiểm toán viên thực hiện nhằm hình thành ý kiến kiểm toán là thu thập và giám định chứng cứ kiểm toán. Ngoài thủ tục phỏng vấn, những thủ tục kiểm toán khác để thu thập chứng cứ kiểm toán gồm rà soát, quan sát, xác nhận, tính toán lại, thực hiện lại và những thủ tục phân tích, thường được thực hiện kết hợp với nhau. Mặc dù thủ tục phỏng vấn với thể cung ứng chứng cứ kiểm toán quan yếu, kể cả cung ứng chứng cứ về sơ sót nhưng nếu chỉ phỏng vấn thì chưa đủ để cung ứng chứng cứ kiểm toán về việc ko với sơ sót trọng yếu ở cấp độ cơ sở vật chất dẫn liệu hoặc về tính hữu hiệu của những kiểm soát.
A3. Như đã giảng giải trong đoạn 05 Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 200, kiểm toán viên đạt được sự đảm bảo hợp lý lúc đã thu thập được đầy đủ chứng cứ kiểm toán thích hợp nhằm giảm rủi ro kiểm toán (là rủi ro mà kiểm toán viên đưa ra ý kiến ko thích hợp lúc BCTC còn với những sơ sót trọng yếu) tới một mức độ thấp với thể chấp nhận được.
A4. Tính đầy đủ và thích hợp của chứng cứ kiểm toán với mối liên hệ tương quan. “Đầy đủ” là tiêu chuẩn giám định về số lượng của chứng cứ kiểm toán. Số lượng của chứng cứ kiểm toán cần thu thập chịu tác động bởi giám định của kiểm toán viên đối với rủi ro với sơ sót (rủi ro được giám định ở mức độ càng cao thì cần càng nhiều chứng cứ kiểm toán) và đồng thời chịu tác động bởi chất lượng của chứng cứ kiểm toán đó (chất lượng mỗi chứng cứ kiểm toán càng cao thì cần càng ít chứng cứ kiểm toán). Tuy nhiên, nhiều chứng cứ kiểm toán được thu thập ko với tức thị chất lượng chứng cứ kiểm toán được đảm bảo.
A5. “Thích hợp” là tiêu chuẩn thể hiện chất lượng của chứng cứ kiểm toán, bao gồm sự thích hợp và độ tin cậy của chứng cứ kiểm toán trong việc giúp kiểm toán viên đưa ra những kết luận làm cơ sở vật chất hình thành ý kiến kiểm toán. Độ tin cậy của chứng cứ kiểm toán chịu tác động bởi nguồn gốc, nội dung của chứng cứ kiểm toán và phụ thuộc vào hoàn cảnh cụ thể mà kiểm toán viên đã thu thập được chứng cứ đó.
A6. Đoạn 26 Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 330 yêu cầu kiểm toán viên đưa ra kết luận về tính đầy đủ, thích hợp của chứng cứ kiểm toán đã thu thập. Kiểm toán viên phải sử dụng xét đoán chuyên môn để xác định liệu đã thu thập đầy đủ chứng cứ kiểm toán thích hợp để làm giảm rủi ro kiểm toán tới một mức độ thấp với thể chấp nhận được hay chưa và từ đó đưa ra kết luận làm cơ sở vật chất hình thành ý kiến kiểm toán. Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 200 nêu ra những vấn đề như nội dung những thủ tục kiểm toán, tính kịp thời của việc lập và trình bày BCTC, và sự thăng bằng giữa lợi ích và mức giá. Đây là những yếu tố thích hợp lúc kiểm toán viên đưa ra xét đoán chuyên môn về việc liệu đã thu thập đầy đủ chứng cứ kiểm toán thích hợp hay chưa.
Nguồn gốc của chứng cứ kiểm toán
A7. Một số chứng cứ kiểm toán được thu thập bằng cách thực hiện những thủ tục kiểm toán để rà soát tài liệu, sổ kế toán, ví dụ qua việc phân tích, soát xét và thực hiện lại những thủ tục đã được đơn vị thực hiện trong quá trình lập và trình bày BCTC; đối chiếu những loại tài liệu, thông tin liên quan và việc sử dụng những tài liệu, thông tin đó. Qua việc thực hiện những thủ tục kiểm toán đó, kiểm toán viên với thể xác định rằng những tài liệu, sổ kế toán đã nhất quán và thống nhất với BCTC.
A8. Việc xem xét những chứng cứ kiểm toán với tính nhất quán được thu thập từ những nguồn khác nhau hoặc với nội dung khác nhau thường giúp kiểm toán viên đạt được sự đảm bảo cao hơn so với việc xem xét riêng lẻ những chứng cứ kiểm toán. Ví dụ, tài liệu, thông tin chứng thực thu thập được từ một nguồn độc lập bên ngoài đơn vị với thể làm tăng mức độ đảm bảo mà kiểm toán viên đạt được từ những chứng cứ kiểm toán thu được từ nội bộ đơn vị được kiểm toán, như chứng cứ trong những tài liệu, sổ kế toán, biên bản họp, hoặc giải trình của Ban Giám đốc.
A9. Thông tin từ những nguồn độc lập ngoài đơn vị được kiểm toán mà kiểm toán viên với thể sử dụng làm chứng cứ kiểm toán bao gồm xác nhận từ bên thứ ba, báo cáo của những chuyên gia phân tích, và dữ liệu với thể so sánh về những đối thủ khó khăn.
Những thủ tục kiểm toán nhằm thu thập chứng cứ kiểm toán
A10. Theo quy định và hướng dẫn tại Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 315 và 330, chứng cứ kiểm toán được sử dụng để đưa ra kết luận làm cơ sở vật chất cho ý kiến kiểm toán được thu thập bằng cách:
(a) Thực hiện những thủ tục giám định rủi ro;
(b) Thực hiện những thủ tục kiểm toán tiếp theo, bao gồm:
(i) Thử nghiệm kiểm soát theo yêu cầu của những chuẩn mực kiểm toán Việt Nam, hoặc theo lựa chọn của kiểm toán viên;
(ii) Thử nghiệm cơ bản, bao gồm những rà soát chi tiết và những thủ tục phân tích cơ bản.
A11. Những thủ tục kiểm toán được mô tả trong những đoạn A14 – A25 dưới đây với thể được sử dụng như những thủ tục giám định rủi ro, thử nghiệm kiểm soát hoặc thử nghiệm cơ bản, tùy thuộc vào hoàn cảnh mà kiểm toán viên ứng dụng những thủ tục này. Như đã hướng dẫn trong đoạn A35 Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 330, trong một số trường thống nhất định, chứng cứ kiểm toán thu thập được từ những cuộc kiểm toán trước cũng với thể cung ứng chứng cứ cho cuộc kiểm toán hiện tại nếu kiểm toán viên thực hiện những thủ tục kiểm toán để chứng minh những chứng cứ kiểm toán từ những cuộc kiểm toán trước vẫn tiếp tục thích hợp cho cuộc kiểm toán hiện tại.
A12. Nội dung và lộ trình của những thủ tục kiểm toán được ứng dụng với thể bị tác động bởi thực tế là một số dữ liệu kế toán và những tài liệu, thông tin khác với thể chỉ với ở dạng điện tử hoặc chỉ với tại một thời khắc nhất định. Ví dụ, những chứng từ gốc (như đơn đặt hàng và hóa đơn) với thể chỉ tồn tại ở dạng điện tử lúc đơn vị sử dụng thương nghiệp điện tử, hoặc với thể đã bị loại bỏ sau lúc quét ảnh trong trường hợp đơn vị sử dụng hệ thống xử lý hình ảnh để tương trợ việc lưu trữ và tra cứu.
A13. Những tài liệu, thông tin điện tử nhất định với thể ko khôi phục được sau một khoảng thời kì nhất định, ví dụ nếu những tệp dữ liệu đã bị thay đổi và ko với dữ liệu sao lưu. Do đó, tùy theo chính sách lưu trữ tài liệu, thông tin của đơn vị, kiểm toán viên với thể thấy cần thiết phải yêu cầu đơn vị lưu trữ một số tài liệu, thông tin để kiểm toán viên soát xét hoặc kiểm toán viên sẽ thực hiện những thủ tục kiểm toán tại thời khắc với sẵn tài liệu, thông tin đó.
Rà soát
A14. Việc rà soát bao gồm rà soát tài liệu, sổ kế toán hoặc chứng từ, với thể từ trong hoặc ngoài đơn vị; ở dạng giấy, dạng điện tử, hoặc những dạng thức khác; hoặc rà soát tài sản hiện vật. Việc rà soát tài liệu, sổ kế toán và chứng từ cung ứng những chứng cứ kiểm toán với độ tin cậy khác nhau, tùy thuộc vào nội dung, nguồn gốc của chứng cứ kiểm toán và tùy thuộc vào tính hữu hiệu của những kiểm soát đối với quá trình tạo lập ra tài liệu, sổ kế toán và chứng từ thuộc nội bộ đơn vị. Ví dụ về thủ tục rà soát trong thử nghiệm kiểm soát là rà soát tài liệu, sổ kế toán và chứng từ để thu thập chứng cứ về việc phê duyệt.
A15. Một số chứng từ là chứng cứ kiểm toán trực tiếp về sự hiện hữu của một tài sản, ví dụ một chứng từ cấu thành một phương tiện tài chính như cổ phiếu hoặc trái phiếu. Việc rà soát những chứng từ này với thể ko nhất thiết cung ứng chứng cứ kiểm toán về quyền sở hữu hay trị giá. Ngoài ra, việc rà soát một hợp đồng đã được thực hiện với thể cung ứng chứng cứ kiểm toán liên quan tới việc ứng dụng những chính sách kế toán của đơn vị, như việc ghi nhận doanh thu.
A16. Việc rà soát những tài sản hữu hình với thể cung ứng chứng cứ kiểm toán đáng tin cậy về sự hiện hữu của những tài sản đó, nhưng với thể ko cung ứng chứng cứ về quyền và nghĩa vụ của đơn vị hay trị giá của tài sản. Việc rà soát những khoản mục hàng tồn kho riêng rẽ với thể đi kèm với việc quan sát kiểm kê hàng tồn kho.
Quan sát
A17. Quan sát là việc theo dõi một trật tự hoặc thủ tục do người khác thực hiện, ví dụ như kiểm toán viên quan sát viên chức của đơn vị được kiểm toán thực hiện kiểm kê, hoặc quan sát việc thực hiện những hoạt động kiểm soát. Việc quan sát cung ứng chứng cứ kiểm toán về việc thực hiện một trật tự hoặc thủ tục, nhưng chỉ giới hạn ở thời khắc quan sát và thực tế là việc quan sát của kiểm toán viên với thể tác động tới cách thức thực hiện trật tự hoặc thủ tục đó. Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 501 quy định và hướng dẫn chi tiết hơn về việc quan sát kiểm kê hàng tồn kho.
Xác nhận từ bên ngoài
A18. Xác nhận từ bên ngoài là chứng cứ kiểm toán mà kiểm toán viên thu thập được dưới hình thức thư phúc đáp trực tiếp của bên thứ ba (bên xác nhận) ở dạng thư giấy, thư điện tử hoặc một dạng khác. Thủ tục xác nhận từ bên ngoài thường được sử dụng để xác minh những cơ sở vật chất dẫn liệu liên quan tới những số dư tài khoản nhất định và những yếu tố của những số dư tài khoản đó. Tuy nhiên, việc xác nhận từ bên ngoài ko chỉ giới hạn cho những số dư tài khoản. Ví dụ, kiểm toán viên với thể đề nghị xác nhận về những điều khoản của hợp đồng hoặc những giao dịch của đơn vị với bên thứ ba; đề nghị xác nhận với thể được thiết kế để tìm hiểu liệu đã với thay đổi nào đối với hợp đồng hay chưa và nội dung của những thay đổi đó, nếu với. Những thủ tục xác nhận từ bên ngoài cũng được sử dụng để thu thập chứng cứ kiểm toán về sự ko hiện hữu của những điều kiện nhất định, ví dụ, ko với một “thỏa thuận phụ” với thể tác động tới việc ghi nhận doanh thu (xem hướng dẫn chi tiết trong Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 505).
Tính toán lại
A19. Tính toán lại là việc rà soát độ chuẩn xác về mặt toán học của những số liệu. Tính toán lại với thể được thực hiện thủ công hoặc tự động.
Thực hiện lại
A20. Thực hiện lại là việc kiểm toán viên thực hiện một cách độc lập những thủ tục hoặc những kiểm soát đã được đơn vị thực hiện trước đó như một phần kiểm soát nội bộ của đơn vị.
Thủ tục phân tích
A21. Thủ tục phân tích bao gồm giám định thông tin tài chính qua việc phân tích những mối quan hệ giữa dữ liệu tài chính và phi tài chính. Thủ tục phân tích cũng bao gồm việc rà soát, lúc cần thiết, những biến động và những mối quan hệ xác định ko nhất quán với những tài liệu, thông tin liên quan khác hoặc với sự chênh lệch to so với những trị giá dự kiến (xem quy định và hướng dẫn chi tiết trong Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 520).
Phỏng vấn
A22. Phỏng vấn là việc tìm kiếm thông tin tài chính và phi tài chính từ những người với hiểu biết bên trong hoặc bên ngoài đơn vị. Phỏng vấn được sử dụng rộng rãi trong suốt quá trình kiểm toán kế bên những thủ tục kiểm toán khác. Phỏng vấn với thể với nhiều hình thức, từ phỏng vấn bằng văn bản chính thức tới phỏng vấn bằng lời ko chính thức. Việc giám định những câu trả lời phỏng vấn là một phần ko thể tách rời của quá trình phỏng vấn.
A23. Những câu trả lời phỏng vấn với thể cung ứng cho kiểm toán viên những thông tin mà trước đây kiểm toán viên chưa với hoặc cung ứng chứng cứ kiểm toán chứng thực. Ngoài ra, những câu trả lời phỏng vấn với thể cung ứng thông tin khác biệt đáng kể với những tài liệu, thông tin khác mà kiểm toán viên đã thu thập được, ví dụ thông tin về khả năng Ban Giám đốc khống chế kiểm soát. Trong một số trường hợp, những câu trả lời phỏng vấn cung ứng cơ sở vật chất để kiểm toán viên sửa đổi hoặc thực hiện những thủ tục kiểm toán bổ sung.
A24. Trong trường hợp phỏng vấn về ý định của Ban Giám đốc, việc chứng thực chứng cứ thu thập được thông qua việc phỏng vấn là rất quan yếu nhưng những tài liệu, thông tin với sẵn để tương trợ cho ý định của Ban Giám đốc thường bị hạn chế. Trong trường hợp này, kiểm toán viên cần tìm hiểu về những việc mà Ban Giám đốc đã làm để thực hiện những ý định của mình, những lý do Ban Giám đốc lựa chọn thực hiện một hành động cụ thể, và khả năng Ban Giám đốc theo đuổi hành động cụ thể đó để cung ứng những tài liệu, thông tin chứng thực cho chứng cứ thu thập được thông qua phỏng vấn.
A25. Đối với một số vấn đề, kiểm toán viên với thể thấy cần thiết được giải trình bằng văn bản từ Ban Giám đốc và Ban quản trị (trong phạm vi thích hợp) để xác nhận những câu trả lời phỏng vấn bằng lời (xem quy định và hướng dẫn chi tiết trong Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 580).
Tài liệu, thông tin được sử dụng làm chứng cứ kiểm toán
Tính thích hợp và độ tin cậy (hướng dẫn đoạn 07 Chuẩn mực này)
A26. Như đã hướng dẫn trong đoạn A1 Chuẩn mực này, mặc dù chứng cứ kiểm toán chủ yếu được thu thập từ những thủ tục kiểm toán được thực hiện trong suốt quá trình kiểm toán, chứng cứ kiểm toán cũng với thể bao gồm tài liệu, thông tin thu thập được từ những nguồn khác, ví dụ từ những cuộc kiểm toán trước (trong những trường thống nhất định) và từ những thủ tục kiểm soát chất lượng của doanh nghiệp kiểm toán đối với việc chấp nhận và duy trì khách hàng. Chất lượng của chứng cứ kiểm toán chịu tác động của tính thích hợp và độ tin cậy của tài liệu, thông tin làm cơ sở vật chất cho chứng cứ kiểm toán.
Tính thích hợp
A27. Tính thích hợp nhắc tới mối quan hệ logic với, hoặc liên quan tới, mục đích của thủ tục kiểm toán và trong một số trường hợp là cơ sở vật chất dẫn liệu được xem xét. Tính thích hợp của tài liệu, thông tin được sử dụng làm chứng cứ kiểm toán với thể chịu tác động của định hướng rà soát. Ví dụ, nếu mục đích của một thủ tục kiểm toán là nhằm rà soát liệu trị giá hoặc sự hiện hữu của những khoản phải trả với bị phản ánh cao hơn thực tế hay ko, thì thủ tục kiểm toán thích hợp với thể là rà soát những khoản phải trả đã được ghi nhận trên sổ kế toán. Mặt khác, lúc mục đích của thủ tục kiểm toán là nhằm rà soát liệu trị giá hoặc sự hiện hữu của những khoản phải trả với bị phản ánh thấp hơn thực tế hay ko thì việc rà soát những khoản phải trả đã được ghi nhận trên sổ kế toán sẽ là ko thích hợp, mà thủ tục kiểm toán thích hợp với thể là rà soát những tài liệu, thông tin như những khoản chi sau ngày khoá sổ lập BCTC, những hóa đơn chưa trả tiền, báo cáo của nhà cung ứng, và báo cáo về những hàng hóa đã nhận nhưng chưa đối chiếu.
A28. Một số thủ tục kiểm toán với thể cung ứng chứng cứ kiểm toán thích hợp cho một số cơ sở vật chất dẫn liệu nhất định nhưng lại ko thích hợp cho những cơ sở vật chất dẫn liệu khác. Ví dụ, việc rà soát những tài liệu liên quan tới việc thu tiền tài những khoản phải thu sau ngày kết thúc kỳ kế toán với thể cung ứng chứng cứ kiểm toán về sự hiện hữu và trị giá, nhưng ko hẳn là chứng cứ về tính đúng kỳ. Tương tự, việc thu thập chứng cứ kiểm toán về một cơ sở vật chất dẫn liệu cụ thể (như sự hiện hữu của hàng tồn kho), ko thay thế cho việc thu thập chứng cứ kiểm toán về một cơ sở vật chất dẫn liệu khác (như trị giá của hàng tồn kho đó). Mặt khác, chứng cứ kiểm toán từ những nguồn khác nhau hoặc với nội dung khác nhau với thể cũng thích hợp cho cùng một cơ sở vật chất dẫn liệu.
A29. Thử nghiệm kiểm soát được thiết kế để giám định tính hữu hiệu của hoạt động kiểm soát trong việc ngăn chặn hoặc phát hiện và sửa chữa những sơ sót trọng yếu ở cấp độ cơ sở vật chất dẫn liệu. Việc thiết kế thử nghiệm kiểm soát nhằm thu thập chứng cứ kiểm toán thích hợp bao gồm việc xác định những điều kiện (tính chất hoặc tính chất) cho thấy kiểm soát đã được thực hiện, và những điều kiện sai lệch cho thấy kiểm soát ko được thực hiện theo đúng như đã thiết kế. Kiểm toán viên sau đó với thể rà soát sự hiện hữu hoặc ko hiện hữu của những điều kiện này.
A30. Những thử nghiệm cơ bản được thiết kế nhằm phát hiện ra những sơ sót trọng yếu ở cấp độ cơ sở vật chất dẫn liệu. Thử nghiệm cơ bản bao gồm rà soát chi tiết và thủ tục phân tích cơ bản. Việc thiết kế những thử nghiệm cơ bản bao gồm việc xác định những điều kiện dẫn tới sơ sót trong cơ sở vật chất dẫn liệu và liên quan tới mục đích của thử nghiệm này.
Độ tin cậy
A31. Độ tin cậy của tài liệu, thông tin được sử dụng làm chứng cứ kiểm toán và độ tin cậy của chính chứng cứ kiểm toán đó chịu tác động của nguồn gốc, nội dung và hoàn cảnh mà tài liệu, thông tin được thu thập, bao gồm những kiểm soát đối với việc tạo lập và lưu trữ tài liệu, thông tin lúc thích hợp. Vì thế, với một số ngoại lệ trong những nguyên tắc giám định độ tin cậy của những loại chứng cứ kiểm toán khác nhau. Thậm chí lúc tài liệu, thông tin được sử dụng làm chứng cứ kiểm toán được thu thập từ những nguồn bên ngoài đơn vị thì cũng với thể với trường hợp làm tác động tới độ tin cậy của những tài liệu, thông tin đó. Ví dụ, tài liệu, thông tin thu thập được từ một nguồn độc lập ngoài đơn vị với thể ko đáng tin cậy nếu nguồn tài liệu, thông tin đó ko đầy đủ hoặc chuyên gia của đơn vị được kiểm toán với thể thiếu khách quan. Mặc dù với những ngoại lệ nhất định nhưng việc giám định về độ tin cậy của chứng cứ kiểm toán với thể dựa trên những nguyên tắc sau:
(1) Độ tin cậy của chứng cứ kiểm toán tăng lên lúc chứng cứ kiểm toán được thu thập từ những nguồn độc lập bên ngoài đơn vị;
(2) Độ tin cậy của chứng cứ kiểm toán được tạo ra trong nội bộ đơn vị tăng lên lúc những kiểm soát liên quan, kể cả những kiểm soát đối với việc tạo lập và lưu trữ những chứng cứ đó, được thực hiện hiệu quả;
(3) Chứng cứ kiểm toán do kiểm toán viên trực tiếp thu thập (ví dụ chứng cứ thu thập được nhờ quan sát việc ứng dụng một kiểm soát) đáng tin cậy hơn so với chứng cứ kiểm toán được thu thập gián tiếp hoặc do suy luận (ví dụ phỏng vấn về việc ứng dụng một kiểm soát);
(4) Chứng cứ kiểm toán dạng văn bản, với thể là trên giấy tờ, phương tiện điện tử, hoặc những dạng khác, đáng tin cậy hơn chứng cứ được thu thập bằng lời (ví dụ, biên bản họp được ghi đồng thời trong quá trình diễn ra cuộc họp đáng tin cậy hơn việc trình bày bằng lời sau đó về những vấn đề đã được thảo luận trong cuộc họp);
(5) Chứng cứ kiểm toán là những chứng từ, tài liệu gốc đáng tin cậy hơn chứng cứ kiểm toán là bản copy, bản fax hoặc những tài liệu được quay phim, số hóa hoặc được chuyển thành bản điện tử mà độ tin cậy của những tài liệu này với thể phụ thuộc vào những kiểm soát đối với việc tạo lập và lưu trữ tài liệu, thông tin.
A32. Đoạn 05(a) Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 520 quy định chi tiết hơn về độ tin cậy của dữ liệu được sử dụng cho mục đích thiết kế thủ tục phân tích trong những thử nghiệm cơ bản.
A33. Đoạn 13 Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 240 quy định về những trường hợp mà kiểm toán viên với lý do để tin rằng một tài liệu nào đó với thể ko xác thực, hoặc với thể đã bị sửa đổi mà việc sửa đổi đó ko được thông tin cho kiểm toán viên.
Độ tin cậy của tài liệu, thông tin do chuyên gia của đơn vị được kiểm toán tạo ra (hướng dẫn đoạn 08 Chuẩn mực này)
A34. Việc lập và trình bày BCTC của đơn vị được kiểm toán với thể cần tới chuyên môn trong một ngành khác ngoài kế toán, kiểm toán, ví dụ như việc tính toán thống kê bảo hiểm, định giá, hoặc dữ liệu kỹ thuật. Đơn vị được kiểm toán với thể tuyển dụng hoặc thuê chuyên gia trong những ngành này để với đủ chuyên môn cần thiết cho việc lập và trình bày BCTC, nếu ko sẽ làm tăng rủi ro với sơ sót trọng yếu.
A35. Lúc tài liệu, thông tin được sử dụng làm chứng cứ kiểm toán được tạo ra nhờ sử dụng công việc của chuyên gia của đơn vị được kiểm toán thì kiểm toán viên cần thực hiện theo quy định tại đoạn 08 Chuẩn mực này. Ví dụ, một tư nhân hoặc tổ chức với thể với chuyên môn trong việc ứng dụng những mô phỏng để ước tính trị giá hợp lý của chứng khoán lúc ko với tài liệu, thông tin thị trường cho những chứng khoán này. Nếu tư nhân hoặc tổ chức sử dụng chuyên môn để đưa ra ước tính mà đơn vị được kiểm toán sử dụng ước tính này trong việc lập và trình bày BCTC thì tư nhân hoặc tổ chức đó là chuyên gia của đơn vị được kiểm toán và được ứng dụng theo quy định của đoạn 08 Chuẩn mực này. Mặt khác, nếu tư nhân hoặc tổ chức chỉ cung ứng dữ liệu về giá của những giao dịch riêng ko phải của đơn vị mà đơn vị sử dụng dữ liệu này trong những phương pháp ước tính riêng của đơn vị thì tài liệu, thông tin đó nếu được sử dụng làm chứng cứ kiểm toán, sẽ ứng dụng theo quy định tại đoạn 07 Chuẩn mực này, mà ko được coi là việc sử dụng chuyên gia của đơn vị được kiểm toán.
A36. Nội dung, lộ trình và phạm vi của những thủ tục kiểm toán theo quy định tại đoạn 08 Chuẩn mực này với thể chịu tác động của những vấn đề như:
(1) Thực chất và độ phức tạp của vấn đề với sự tham gia của chuyên gia của đơn vị được kiểm toán;
(2) Rủi ro với sơ sót trọng yếu của vấn đề;
(3) Tính sẵn với của những nguồn chứng cứ kiểm toán thay thế;
(4) Nội dung, phạm vi và mục tiêu công việc của chuyên gia của đơn vị được kiểm toán;
(5) Chuyên gia của đơn vị được kiểm toán do đơn vị tuyển dụng hay do đơn vị thuê để cung ứng những nhà cung cấp liên quan;
(6) Phạm vi mà Ban Giám đốc đơn vị được kiểm toán với thể kiểm soát hoặc mức độ tác động của Ban Giám đốc đối với công việc của chuyên gia;
(7) Chuyên gia của đơn vị được kiểm toán với tuân thủ những tiêu chuẩn kỹ thuật hoặc những yêu cầu khác về chuyên môn của ngành nghề hay ko;
(8) Nội dung và phạm vi kiểm soát của đơn vị được kiểm toán đối với công việc của chuyên gia của đơn vị;
(9) Tri thức và kinh nghiệm của kiểm toán viên về ngành chuyên môn của chuyên gia của đơn vị được kiểm toán;
(10) Kinh nghiệm trước đây của kiểm toán viên về công việc của chuyên gia đó.
Năng lực, khả năng và tính khách quan của chuyên gia của đơn vị được kiểm toán (hướng dẫn đoạn 08(a) Chuẩn mực này)
A37. Năng lực được thể hiện thông qua hiểu biết và trình độ chuyên môn của chuyên gia của đơn vị được kiểm toán. Khả năng của chuyên gia được thể hiện thông qua việc chuyên gia sử dụng năng lực đó trong từng trường hợp cụ thể. Những yếu tố tác động tới khả năng của chuyên gia với thể bao gồm vị trí địa lý, thời kì và những nguồn lực sẵn với. Tính khách quan là tác động với thể với của sự thiên lệch, sự xung đột về lợi ích hoặc tác động của những người khác tới xét đoán chuyên môn của chuyên gia của đơn vị được kiểm toán. Năng lực, khả năng và tính khách quan của chuyên gia của đơn vị được kiểm toán, và bất kỳ kiểm soát nào của đơn vị đối với công việc của chuyên gia đó, đều là những yếu tố quan yếu tác động tới độ tin cậy của tài liệu, thông tin do chuyên gia tạo ra.
A38. Thông tin về năng lực, khả năng và tính khách quan của chuyên gia của đơn vị được kiểm toán với thể với từ nhiều nguồn, như:
(1) Kinh nghiệm tư nhân về công việc trước đó của chuyên gia;
(2) Thảo luận với chuyên gia;
(3) Thảo luận với những người khác biết rõ về công việc của chuyên gia;
(4) Hiểu biết về những văn bằng, chứng chỉ của chuyên gia, cơ quan hoặc tổ chức nghề nghiệp mà chuyên gia là thành viên, giấy phép hành nghề hoặc những hình thức chứng thực bên ngoài khác;
(5) Những bài báo hoặc sách đã được xuất bản của chuyên gia;
(6) Chuyên gia của doanh nghiệp kiểm toán (nếu với) tương trợ kiểm toán viên thu thập đầy đủ chứng cứ kiểm toán thích hợp về tài liệu, thông tin do chuyên gia của đơn vị được kiểm toán tạo ra.
A39. Những vấn đề liên quan tới giám định năng lực, khả năng và tính khách quan của chuyên gia bao gồm việc liệu công việc của chuyên gia với phải tuân thủ những chuẩn mực về kỹ thuật, yêu cầu về nghề nghiệp hoặc yêu cầu của ngành hay ko; như chuẩn mực đạo đức yêu cầu đối với hội viên của tổ chức nghề nghiệp hay hiệp hội chuyên ngành, tiêu chuẩn tín chỉ của tổ chức cấp bằng, hoặc những yêu cầu khác của pháp luật và những quy định.
A40. Những vấn đề khác với thể liên quan tới năng lực, khả năng và tính khách quan của chuyên gia bao gồm:
(1) Tính thích hợp giữa năng lực của chuyên gia với vấn đề với sử dụng công việc của chuyên gia, bao gồm bất kỳ ngành nào thuộc phạm vi chuyên môn của chuyên gia đó. Ví dụ, một chuyên gia với thể có thương hiệu về tính phí bảo hiểm tài sản và tai nạn, nhưng lại ko với nhiều kinh nghiệm chuyên môn về tính toán phí bảo hiểm nhân thọ;
(2) Năng lực của chuyên gia liên quan tới yêu cầu về kế toán, kiểm toán, như tri thức về những giả thiết và phương pháp kế toán, kể cả những mô phỏng (nếu với) là thích hợp với phạm vi về lập và trình bày BCTC được ứng dụng;
(3) Những sự kiện ko dự trù trước, sự thay đổi của những điều kiện, hoặc chứng cứ kiểm toán thu thập được từ kết quả của những thủ tục kiểm toán cho thấy cần phải xem xét lại giám định ban sơ về năng lực, khả năng và tính khách quan của chuyên gia của đơn vị được kiểm toán lúc cuộc kiểm toán đang được tiến hành.
A41. Với nhiều trường hợp với thể tác động tới tính khách quan của chuyên gia, như nguy cơ do tư lợi, nguy cơ về sự bào chữa, nguy cơ về sự thân thuộc, nguy cơ tự rà soát và nguy cơ bị đe dọa. Những giải pháp bảo vệ với thể loại trừ hoặc tránh những nguy cơ này và với thể do yếu tố bên ngoài tạo ra (ví dụ tiêu chuẩn nghề nghiệp của chuyên gia, yêu cầu của pháp luật và những quy định), hoặc do môi trường làm việc của chuyên gia tạo ra (ví dụ những chính sách và thủ tục về kiểm soát chất lượng).
A42. Mặc dù những giải pháp bảo vệ ko thể loại bỏ tất cả những nguy cơ tác động tới tính khách quan của chuyên gia của đơn vị được kiểm toán, những nguy cơ như nguy cơ bị đe dọa với thể ít tác động tới chuyên gia được đơn vị thuê hơn so với chuyên gia được đơn vị tuyển dụng, và tính hữu hiệu của những giải pháp bảo vệ như những chính sách và thủ tục kiểm soát chất lượng với thể to hơn. Vì thực tế luôn hiện hữu nguy cơ tác động tới tính khách quan đối với viên chức của đơn vị nên chuyên gia được đơn vị tuyển dụng cũng ko thể được coi là khách quan hơn so với những viên chức khác của đơn vị.
A43. Lúc giám định tính khách quan của chuyên gia được đơn vị thuê, kiểm toán viên với thể cần phải thảo luận với Ban Giám đốc và chuyên gia đó về lợi ích và mối quan hệ với thể tác động tới tính khách quan của chuyên gia, và những giải pháp bảo vệ được ứng dụng, bao gồm những yêu cầu nghề nghiệp ứng dụng cho chuyên gia và giám định liệu những giải pháp bảo vệ với đầy đủ hay ko. Những lợi ích và mối quan hệ với thể tác động tới tính khách quan của chuyên gia bao gồm:
(1) Những lợi ích tài chính;
(2) Những mối quan hệ kinh doanh và quan hệ tư nhân;
(3) Những nhà cung cấp khác do chuyên gia cung ứng.
Tìm hiểu về công việc của chuyên gia của đơn vị được kiểm toán (hướng dẫn đoạn 08(b) Chuẩn mực này)
A44. Hiểu biết về công việc của chuyên gia của đơn vị được kiểm toán bao gồm hiểu biết về ngành chuyên môn với liên quan. Hiểu biết về ngành chuyên môn liên quan với thể đạt được cùng với quyết định của kiểm toán viên về việc liệu kiểm toán viên với đủ chuyên môn cần thiết để giám định công việc của chuyên gia đó hay phải cần tới chuyên gia của doanh nghiệp kiểm toán để thực hiện việc giám định này (xem quy định tại đoạn 07 Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 620).
A45. Những khía cạnh thuộc ngành chuyên môn của chuyên gia của đơn vị được kiểm toán mà kiểm toán viên cần hiểu biết, bao gồm:
(1) Ngành nghề chuyên môn của chuyên gia với những phần chuyên sâu liên quan tới cuộc kiểm toán hay ko;
(2) Những chuẩn mực nghề nghiệp, những chuẩn mực khác và những yêu cầu của pháp luật và những quy định phải ứng dụng;
(3) Giả thiết và phương pháp mà chuyên gia của đơn vị được kiểm toán ứng dụng, tính phổ biến của những giả thiết và phương pháp trong ngành chuyên môn của chuyên gia và sự thích hợp với mục đích lập BCTC;
(4) Nội dung của tài liệu, thông tin hoặc dữ liệu nội bộ và bên ngoài mà chuyên gia của đơn vị được kiểm toán sử dụng.
A46. Trong trường hợp chuyên gia được đơn vị thuê, thông thường sẽ với một hợp đồng hoặc một dạng văn bản thỏa thuận khác giữa đơn vị và chuyên gia. Lúc tìm hiểu về công việc của chuyên gia của đơn vị được kiểm toán, việc giám định hợp đồng hoặc thỏa thuận đó với thể giúp kiểm toán viên xác định tính thích hợp của những vấn đề sau cho mục đích kiểm toán:
(1) Nội dung, phạm vi và mục tiêu công việc của chuyên gia;
(2) Vai trò và trách nhiệm của Ban Giám đốc đơn vị được kiểm toán và chuyên gia;
(3) Nội dung, lộ trình, phạm vi trao đổi giữa Ban Giám đốc đơn vị được kiểm toán và chuyên gia, kể cả loại hình báo cáo mà chuyên gia cung ứng.
A47. Trong trường hợp chuyên gia được đơn vị tuyển dụng, thông thường sẽ ko với hợp đồng hoặc văn bản thỏa thuận như đã nêu trên. Phỏng vấn chuyên gia và những thành viên Ban Giám đốc đơn vị được kiểm toán với thể là phương pháp thích thống nhất để kiểm toán viên với được những hiểu biết cần thiết.
Nhận định tính thích hợp của công việc của chuyên gia của đơn vị được kiểm toán (hướng dẫn đoạn 08(c) Chuẩn mực này)
A48. Lúc giám định tính thích hợp của công việc của chuyên gia của đơn vị được kiểm toán được sử dụng làm chứng cứ kiểm toán cho cơ sở vật chất dẫn liệu liên quan, kiểm toán viên cần lưu ý những vấn đề như:
(1) Tính thích hợp và tính hợp lý của những phát hiện và kết luận của chuyên gia, và tính nhất quán của những phát hiện và kết luận này với những chứng cứ kiểm toán khác, và liệu những phát hiện và kết luận đó đã được phản ánh một cách thích hợp trong BCTC hay chưa;
(2) Tính thích hợp và tính hợp lý của những giả thiết và phương pháp quan yếu được chuyên gia sử dụng;
(3) Tính thích hợp, đầy đủ và chuẩn xác của những nguồn dữ liệu được chuyên gia sử dụng.
Thông tin do đơn vị được kiểm toán tạo lập và được sử dụng cho mục đích kiểm toán (hướng dẫn đoạn 09(a) – (b) Chuẩn mực này)
A49. Để giúp kiểm toán viên thu thập được chứng cứ kiểm toán đáng tin cậy, tài liệu, thông tin do đơn vị được kiểm toán tạo lập được sử dụng lúc tiến hành những thủ tục kiểm toán cần phải đầy đủ và chuẩn xác. Ví dụ, tính hữu hiệu của việc kiểm toán doanh thu bằng cách nhân giá niêm yết với khối lượng hàng bán sẽ chịu tác động của tính chuẩn xác của thông tin về giá và tính đầy đủ, chuẩn xác của dữ liệu về khối lượng hàng bán. Tương tự, nếu kiểm toán viên dự kiến rà soát một tổng thể để tìm chứng cứ về một đặc điểm nào đó (ví dụ rà soát những khoản chi để tìm chứng cứ về việc phê duyệt những khoản chi), kết quả rà soát sẽ với độ tin cậy thấp hơn nếu tổng thể được lựa chọn phần tử để rà soát là ko đầy đủ.
A50. Việc thu thập chứng cứ kiểm toán về tính chuẩn xác và đầy đủ của tài liệu, thông tin với thể được thực hiện đồng thời với thủ tục kiểm toán thực tế được ứng dụng cho tài liệu, thông tin đó lúc việc thu thập chứng cứ kiểm toán này là một phần ko thể tách rời của thủ tục kiểm toán. Trong một số trường hợp khác, kiểm toán viên với thể đã thu thập được chứng cứ kiểm toán về tính chuẩn xác và đầy đủ của tài liệu, thông tin bằng cách ứng dụng thử nghiệm kiểm soát đối với việc tạo lập và lưu trữ tài liệu, thông tin đó. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, kiểm toán viên với thể quyết định cần thiết những thủ tục kiểm toán bổ sung.
A51. Trong một số trường hợp, kiểm toán viên với thể dự kiến sử dụng tài liệu, thông tin do đơn vị được kiểm toán cung ứng cho những mục đích kiểm toán khác. Ví dụ, kiểm toán viên với thể dự kiến sử dụng những tiêu chuẩn giám định về hiệu quả hoạt động của đơn vị để thực hiện thủ tục phân tích, hoặc sử dụng tài liệu, thông tin do đơn vị tạo ra để giám sát những hoạt động, như báo cáo của kiểm toán viên nội bộ. Trong trường hợp đó, tính thích hợp của chứng cứ kiểm toán được thu thập chịu tác động của việc liệu tài liệu, thông tin với đủ chuẩn xác hoặc đủ chi tiết cho mục đích kiểm toán hay ko. Ví dụ, những tiêu chuẩn giám định về hiệu quả hoạt động do Ban Giám đốc đơn vị được kiểm toán sử dụng với thể ko đủ chuẩn xác để phát hiện ra những sơ sót trọng yếu.
Lựa chọn phần tử rà soát để thu thập chứng cứ kiểm toán (hướng dẫn đoạn 10 Chuẩn mực này)
A52. Một thử nghiệm hiệu quả sẽ cung ứng chứng cứ kiểm toán thích hợp ở mức độ, mà nếu được sử dụng cùng với những chứng cứ kiểm toán khác thu thập được, sẽ đầy đủ cho mục đích kiểm toán. Lúc lựa chọn phần tử để rà soát, theo quy định tại đoạn 07 Chuẩn mực này, kiểm toán viên phải xác định tính thích hợp và độ tin cậy của tài liệu, thông tin được sử dụng làm chứng cứ kiểm toán; ngoài ra tính hiệu quả cũng là một lưu ý quan yếu lúc lựa chọn phần tử để rà soát. Những phương pháp mà kiểm toán viên sử dụng để lựa chọn phần tử rà soát gồm:
(a) Chọn tất cả những phần tử (rà soát 100%);
(b) Lựa chọn những phần tử cụ thể;
(c) Lấy mẫu kiểm toán.
Việc ứng dụng một hoặc kết hợp nhiều phương pháp này với thể thích hợp tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể, như rủi ro với sơ sót trọng yếu liên quan tới cơ sở vật chất dẫn liệu đang được rà soát, tính khả thi và hiệu quả của những phương pháp khác nhau.
Chọn tất cả những phần tử
A53. Kiểm toán viên với thể kết luận rằng việc rà soát toàn bộ tổng thể những phần tử cấu thành một nhóm giao dịch hoặc số dư tài khoản (hoặc một nhóm trong tổng thể đó) là thích thống nhất. Rà soát 100% thường ko ứng dụng đối với thử nghiệm kiểm soát nhưng thường được ứng dụng đối với rà soát chi tiết. Rà soát 100% với thể thích hợp lúc:
(1) Tổng thể được cấu thành từ một số ít những phần tử với trị giá to;
(2) Với rủi ro đáng kể mà những phương pháp khác ko cung ứng đầy đủ chứng cứ kiểm toán thích hợp; hoặc
(3) Tính chất lặp đi lặp lại của việc tính toán hoặc trật tự khác được thực hiện tự động bởi một hệ thống thông tin giúp việc rà soát 100% sẽ tiết kiệm mức giá hơn.
Lựa chọn những phần tử cụ thể
A54. Kiểm toán viên với thể quyết định lựa chọn những phần tử cụ thể từ một tổng thể. Những yếu tố tác động tới việc đưa ra quyết định này bao gồm: hiểu biết của kiểm toán viên về đơn vị, những rủi ro với sơ sót trọng yếu đã được giám định và đặc điểm của tổng thể được rà soát. Việc lựa chọn những phần tử cụ thể theo xét đoán của kiểm toán viên chịu tác động của rủi ro ngoài lấy mẫu. Những phần tử cụ thể được chọn với thể bao gồm:
(1) Những phần tử với trị giá to hoặc những phần tử đặc trưng: Kiểm toán viên với thể quyết định lựa chọn một số phần tử cụ thể trong một tổng thể do những phần tử này với trị giá to hoặc với một số tính chất khác, như những phần tử với nghi ngờ, thất thường, với nguy cơ rủi ro cao hoặc đã từng bị nhầm lẫn;
(2) Tất cả những phần tử với trị giá cao hơn một trị giá nhất định: Kiểm toán viên với thể quyết định rà soát tất cả những phần tử với trị giá được ghi nhận cao hơn một trị giá nhất định nhằm xác minh một phần to trong tổng trị giá của một nhóm giao dịch hoặc số dư tài khoản;
(3) Những phần tử để thu thập tài liệu, thông tin: Kiểm toán viên với thể rà soát những phần tử để thu thập tài liệu, thông tin về những vấn đề như bản tính của đơn vị hoặc bản tính của những giao dịch.
A55. Mặc dù việc lựa chọn những phần tử nhất định từ một nhóm giao dịch hoặc số dư tài khoản để rà soát thường là một phương pháp hiệu quả để thu thập chứng cứ kiểm toán nhưng đây ko phải là phương pháp lấy mẫu kiểm toán. Kết quả của những thủ tục kiểm toán được ứng dụng cho những phần tử được lựa chọn theo cách này ko thể được suy rộng cho toàn bộ tổng thể; do đó, việc lựa chọn những phần tử cụ thể để rà soát ko cung ứng chứng cứ kiểm toán về phần còn lại của tổng thể.
Lấy mẫu kiểm toán
A56. Việc lấy mẫu kiểm toán được thiết kế để giúp đưa ra kết luận về toàn bộ tổng thể dựa trên kết quả rà soát mẫu được rút ra từ tổng thể đó. Lấy mẫu kiểm toán được quy định và hướng dẫn cụ thể trong Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 530.
Tính ko nhất quán, hoặc những hoài nghi về độ tin cậy của chứng cứ kiểm toán (hướng dẫn đoạn 11 Chuẩn mực này)
A57. Việc thu thập chứng cứ kiểm toán từ những nguồn khác nhau hoặc với nội dung khác nhau với thể cho thấy một chứng cứ kiểm toán cụ thể ko đáng tin cậy, ví dụ lúc chứng cứ kiểm toán được thu thập từ nguồn này lại ko nhất quán với chứng cứ kiểm toán được thu thập từ nguồn khác. Trường hợp này với thể xảy ra lúc những câu trả lời phỏng vấn của Ban Giám đốc, kiểm toán nội bộ và những người khác ko nhất quán, hoặc lúc câu trả lời phỏng vấn của Ban quản trị được đưa ra để chứng thực cho những câu trả lời phỏng vấn của Ban Giám đốc lại ko nhất quán với câu trả lời của Ban Giám đốc. Đoạn 11 Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 230 đưa ra yêu cầu cụ thể về tài liệu, hồ sơ kiểm toán nếu kiểm toán viên phát hiện thông tin ko nhất quán với kết luận cuối cùng của kiểm toán viên về một vấn đề quan yếu./.
*****
Originally posted 2019-01-07 19:52:59.