Chuẩn mực kiểm toán số 520: Thủ tục phân tích
(Ban hành kèm theo Thông tư số 214/2012/TT-BTC
ngày 06 tháng 12 năm 2012 của Bộ Tài chính)
I/ QUY ĐỊNH CHUNG
Phạm vi ứng dụng
01. Chuẩn mực kiểm toán này quy định và hướng dẫn trách nhiệm của kiểm toán viên và doanh nghiệp kiểm toán (sau đây gọi là “kiểm toán viên”) trong việc sử dụng thủ tục phân tích như những thử nghiệm cơ bản (“thủ tục phân tích cơ bản”). Chuẩn mực này cũng quy định và hướng dẫn trách nhiệm của kiểm toán viên trong việc thực hiện những thủ tục phân tích vào giai đoạn sắp kết thúc cuộc kiểm toán để giúp kiểm toán viên hình thành kết luận tổng thể về BCTC. Đoạn 06(b) Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 315 quy định kiểm toán viên sử dụng thủ tục phân tích để giám định rủi ro. Đoạn 06 và 18 Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 330 quy định và hướng dẫn nội dung, lộ trình và phạm vi những thủ tục kiểm toán để xử lý những rủi ro đã giám định; những thủ tục kiểm toán này mang thể bao gồm những thủ tục phân tích cơ bản.
02. Kiểm toán viên và doanh nghiệp kiểm toán phải tuân thủ những quy định và hướng dẫn của Chuẩn mực này trong quá trình thực hiện kiểm toán và sản xuất nhà sản xuất liên quan.
Đơn vị được kiểm toán (khách hàng) và các đối tác sử dụng kết quả kiểm toán phải mang những hiểu biết cần thiết về những quy định và hướng dẫn của Chuẩn mực này để phối hợp với kiểm toán viên và doanh nghiệp kiểm toán trong việc sản xuất những thông tin và tài liệu cần thiết liên quan tới cuộc kiểm toán.
Mục tiêu
03. Mục tiêu của kiểm toán viên và doanh nghiệp kiểm toán là:
(a) Thu thập chứng cứ kiểm toán thích hợp và đáng tin cậy lúc sử dụng những thủ tục phân tích cơ bản;
(b) Thiết kế và thực hiện những thủ tục phân tích vào giai đoạn sắp kết thúc cuộc kiểm toán để giúp kiểm toán viên hình thành kết luận tổng thể về việc liệu BCTC mang nhất quán với hiểu biết của kiểm toán viên về đơn vị được kiểm toán hay ko.
Giảng giải thuật ngữ
04. Trong những chuẩn mực kiểm toán Việt Nam, thuật ngữ “Thủ tục phân tích” được hiểu là việc giám định thông tin tài chính qua việc phân tích những mối quan hệ hợp lý giữa dữ liệu tài chính và phi tài chính. Thủ tục phân tích cũng bao gồm việc thăm dò, lúc cần thiết, về những biến động hoặc những mối quan hệ được xác định là ko nhất quán với những thông tin liên quan khác hoặc mang sự chênh lệch đáng kể so với những trị giá dự trù (xem hướng dẫn tại đoạn A1 – A3 Chuẩn mực này).
II/ NỘI DUNG CHUẨN MỰC
Yêu cầu
Thủ tục phân tích cơ bản
05. Lúc thiết kế và thực hiện những thủ tục phân tích cơ bản một cách độc lập hoặc kết hợp với rà soát chi tiết như là những thử nghiệm cơ bản theo đoạn 18 Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 330, kiểm toán viên phải (xem hướng dẫn tại đoạn A4 – A5 Chuẩn mực này):
(a) Xác định sự thích hợp của những thủ tục phân tích cơ bản cụ thể đối với những cơ sở vật chất dẫn liệu nhất định, trong đó mang tính tới rủi ro mang sơ sót trọng yếu đã được giám định và những rà soát chi tiết (nếu mang) đối với những cơ sở vật chất dẫn liệu này (xem hướng dẫn tại đoạn A6 – A11 Chuẩn mực này);
(b) Phân tích độ tin cậy của dữ liệu mà kiểm toán viên sử dụng để dự trù về những số liệu, tỷ suất đã ghi nhận, trong đó mang xem xét tới nguồn gốc, tính mang thể so sánh được, nội dung và sự thích hợp của thông tin sẵn mang, và những kiểm soát đối với việc tạo lập thông tin (xem hướng dẫn tại đoạn A12 – A14 Chuẩn mực này);
(c) Dự trù về những số liệu, tỷ suất đã ghi nhận và giám định liệu dự trù này mang đủ chuẩn xác để xác định một sơ sót, lúc xét riêng lẻ hoặc kết hợp với những sơ sót khác, mang thể làm cho BCTC bị sơ sót trọng yếu hay ko (xem hướng dẫn tại đoạn A15 Chuẩn mực này);
(d) Xác định trị giá của bất kỳ chênh lệch nào mang thể chấp nhận được giữa số liệu đơn vị đã ghi nhận và trị giá dự trù mà ko cần thăm dò thêm như quy định tại đoạn 07 (xem hướng dẫn tại đoạn A16 Chuẩn mực này).
Những thủ tục phân tích tương trợ lúc hình thành kết luận tổng thể
06. Kiểm toán viên phải thiết kế và thực hiện những thủ tục phân tích vào giai đoạn sắp kết thúc cuộc kiểm toán để giúp hình thành kết luận tổng thể về việc liệu BCTC mang nhất quán với hiểu biết của kiểm toán viên về đơn vị được kiểm toán hay ko (xem hướng dẫn tại đoạn A17 – A19 Chuẩn mực này).
Khảo sát kết quả của những thủ tục phân tích
07. Nếu việc thực hiện những thủ tục phân tích theo quy định của Chuẩn mực này giúp kiểm toán viên phát hiện được những biến động hoặc những mối quan hệ ko nhất quán với những thông tin liên quan khác hoặc mang chênh lệch đáng kể so với những trị giá dự trù, kiểm toán viên phải thăm dò những khác biệt này bằng cách:
(a) Phỏng vấn Ban Giám đốc và thu thập chứng cứ kiểm toán thích hợp liên quan tới những câu trả lời của Ban Giám đốc;
(b) Thực hiện những thủ tục kiểm toán khác nếu thấy cần thiết, tùy theo từng trường hợp cụ thể (xem hướng dẫn tại đoạn A20 – A21 Chuẩn mực này).
III/ HƯỚNG DẪN ÁP DỤNG
Lúc thực hiện Chuẩn mực này cần tham khảo Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 200.
Giảng giải thuật ngữ thủ tục phân tích (hướng dẫn đoạn 04 Chuẩn mực này)
A1. Những thủ tục phân tích bao gồm việc so sánh những thông tin tài chính của đơn vị với:
(1) Thông tin mang thể so sánh của những kỳ trước;
(2) Những kết quả dự trù của đơn vị, như kế hoạch hoặc dự toán, hoặc những ước tính của kiểm toán viên, như ước tính mức giá khấu hao ;
(3) Những thông tin tương tự của ngành, như so sánh tỷ suất doanh thu bán hàng trên những khoản phải thu của đơn vị được kiểm toán với số liệu trung bình của ngành, hoặc với những đơn vị khác trong cùng ngành mang cùng quy mô hoạt động.
A2. Những thủ tục phân tích cũng bao gồm việc xem xét những mối quan hệ như:
(1) Mối quan hệ giữa những yếu tố của thông tin tài chính được kỳ vọng theo một chiều hướng mang thể dự đoán được dựa trên kinh nghiệm của đơn vị được kiểm toán, như tỷ lệ lãi gộp;
(2) Mối quan hệ giữa thông tin tài chính và thông tin phi tài chính mang liên quan như mức giá nhân lực với số lượng viên chức.
A3. Kiểm toán viên mang thể sử dụng nhiều phương pháp khác nhau để thực hiện những thủ tục phân tích, từ việc so sánh thuần tuý tới những phân tích phức tạp đòi hỏi phải sử dụng những kỹ thuật thống kê tiên tiến. Những thủ tục phân tích mang thể được ứng dụng cho BCTC thống nhất, những phòng ban cấu thành hoặc những yếu tố riêng lẻ của thông tin.
Thủ tục phân tích cơ bản (hướng dẫn đoạn 05 Chuẩn mực này)
A4. Những thử nghiệm cơ bản mà kiểm toán viên thực hiện ở cấp độ cơ sở vật chất dẫn liệu mang thể là rà soát chi tiết, thủ tục phân tích cơ bản, hoặc kết hợp cả hai. Việc quyết định thực hiện thủ tục kiểm toán nào, kể quyết đoán định mang sử dụng thủ tục phân tích cơ bản hay ko, tùy thuộc vào xét đoán của kiểm toán viên về hiệu quả và hiệu suất của những thủ tục kiểm toán mang thể ứng dụng để giảm rủi ro kiểm toán ở cấp độ cơ sở vật chất dẫn liệu xuống một mức thấp mang thể chấp nhận được.
A5. Kiểm toán viên mang thể phỏng vấn Ban Giám đốc đơn vị được kiểm toán về mức độ sẵn mang và độ tin cậy của những thông tin cần thiết cho việc ứng dụng những thủ tục phân tích cơ bản, và kết quả của bất kỳ thủ tục phân tích nào mà đơn vị đã thực hiện. Việc sử dụng dữ liệu phân tích do Ban Giám đốc đơn vị lập mang thể mang hiệu quả nếu kiểm toán viên thỏa mãn rằng những dữ liệu này được lập một cách đúng đắn.
Sự thích hợp của những thủ tục phân tích cụ thể đối với những cơ sở vật chất dẫn liệu nhất định (hướng dẫn đoạn 05(a) Chuẩn mực này)
A6. Những thủ tục phân tích cơ bản thường dễ ứng dụng hơn đối với những khối lượng mua bán to mang thể dự đoán được theo thời kì. Việc ứng dụng những thủ tục phân tích đã dự kiến dựa trên kỳ vọng mang mối quan hệ giữa những dữ liệu và ko mang thông tin trái ngược liên quan tới mối quan hệ đó. Tuy nhiên, sự thích hợp của một thủ tục phân tích cụ thể sẽ phụ thuộc vào giám định của kiểm toán viên về hiệu quả của việc phát hiện một sơ sót, mà lúc xét riêng lẻ hay kết hợp với những sơ sót khác, mang thể làm cho BCTC chứa đựng sơ sót trọng yếu.
A7. Trong một số trường hợp, một mô phỏng dự đoán ko phức tạp mang thể cũng hiệu quả như một thủ tục phân tích. Ví dụ, lúc đơn vị được kiểm toán mang một số lượng viên chức nhất định được trả một mức lương nhất quyết trong suốt kỳ báo cáo, kiểm toán viên mang thể sử dụng dữ liệu này để ước tính tổng mức giá nhân lực cho kỳ đó với độ chuẩn xác cao, từ đó sản xuất chứng cứ kiểm toán cho một khoản mục quan yếu trên BCTC và giảm sự cần thiết phải thực hiện rà soát chi tiết trên bảng lương. Những tỷ suất thương nghiệp được chấp nhận rộng rãi (ví dụ tỷ lệ lãi gộp cho những loại hình doanh nghiệp bán lẻ khác nhau) mang thể được sử dụng hiệu quả trong những thủ tục phân tích cơ bản để sản xuất chứng cứ chứng minh tính hợp lý của những số liệu được ghi nhận.
A8. Những loại thủ tục phân tích khác nhau mang những mức độ đảm bảo khác nhau. Những thủ tục phân tích, ví dụ dự đoán tổng thu nhập từ việc cho thuê một tòa nhà chung cư, trong đó mang tính tới giá cho thuê, số lượng căn hộ và tỷ lệ những căn hộ trống, mang thể sản xuất chứng cứ thuyết phục và mang thể loại bỏ sự cần thiết phải xác minh thêm bằng những rà soát chi tiết, với điều kiện là những yếu tố được xác minh một cách thích hợp. Trái lại, việc tính toán và so sánh những tỷ lệ lãi gộp để xác nhận số liệu về doanh thu mang thể sản xuất chứng cứ ít thuyết phục hơn, nhưng lại sản xuất chứng cứ chứng thực hữu ích nếu được sử dụng kết hợp với những thủ tục kiểm toán khác.
A9. Đặc điểm của những cơ sở vật chất dẫn liệu và giám định của kiểm toán viên về rủi ro mang sơ sót trọng yếu mang tác động tới việc xác định tính thích hợp của những thủ tục phân tích cơ bản cụ thể. Ví dụ, nếu mang khuyết thiếu trong những kiểm soát đối với trật tự xử lý đơn đặt hàng, kiểm toán viên mang thể tập trung nhiều hơn vào rà soát chi tiết thay vì thủ tục phân tích cơ bản đối với những cơ sở vật chất dẫn liệu liên quan tới những khoản phải thu.
A10. Những thủ tục phân tích cơ bản cụ thể cũng mang thể được coi là thích hợp lúc kiểm toán viên thực hiện rà soát chi tiết cho cùng một cơ sở vật chất dẫn liệu. Ví dụ, lúc thu thập chứng cứ kiểm toán liên quan tới cơ sở vật chất dẫn liệu là “tính giám định” của số dư những khoản phải thu, kiểm toán viên mang thể ứng dụng thủ tục phân tích tuổi nợ của những khoản phải thu ngoài việc rà soát chi tiết những khoản thu tiền sau ngày khoá sổ để xác định khả năng thu hồi những khoản phải thu.
Lưu ý lúc kiểm toán những đơn vị trong ngành nghề công
A11. Lúc kiểm toán những đơn vị kinh doanh, kiểm toán viên thường xem xét mối quan hệ giữa những khoản mục riêng lẻ của BCTC. Tuy nhiên, việc xem xét này mang thể ko thích hợp lúc kiểm toán những đơn vị trực thuộc Chính phủ hoặc những đơn vị trong ngành nghề công ko kinh doanh, ví dụ những đơn vị trong ngành nghề công ít lúc mang mối quan hệ trực tiếp giữa doanh thu và mức giá. Hơn nữa, do những khoản chi tìm tài sản ko được vốn hóa, mang thể ko mang mối liên hệ giữa những mức giá như mức giá hàng tồn kho và tài sản nhất quyết với trị giá của những tài sản đó được báo cáo trên BCTC. Ngoài ra, trong ngành nghề công mang thể ko mang số liệu của ngành hoặc những số liệu thống kê cho mục đích so sánh. Tuy nhiên, những mối quan hệ khác mang thể thích hợp để xem xét, ví dụ biến động trong mức giá trên mỗi kilomet đường xây dựng hoặc số lượng xe tìm mới so với số lượng xe ngừng sử dụng.
Độ tin cậy của dữ liệu (hướng dẫn đoạn 05(b) Chuẩn mực này)
A12. Độ tin cậy của dữ liệu chịu tác động của nguồn gốc, nội dung của dữ liệu và phụ thuộc vào hoàn cảnh mà dữ liệu được thu thập. Do vậy, để xác định liệu dữ liệu mang đáng tin cậy cho việc thiết kế những thủ tục phân tích cơ bản hay ko, kiểm toán viên cần xem xét những yếu tố sau đây:
(a) Nguồn gốc của thông tin thu thập được. Ví dụ, theo đoạn A31 Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 500, thông tin mang thể đáng tin cậy hơn nếu được thu thập từ những nguồn độc lập bên ngoài đơn vị;
(b) Khả năng so sánh của thông tin thu thập được. Ví dụ, dữ liệu chung cho ngành mang thể cần được bổ sung để so sánh được với dữ liệu của một đơn vị sản xuất và bán những sản phẩm đặc thù;
(c) Nội dung và sự thích hợp của thông tin thu thập được. Ví dụ, liệu dự toán mang được lập dựa trên kết quả ước tính thay vì được lập trên cơ sở vật chất những mục tiêu phải đạt được hay ko;
(d) Những kiểm soát đối với việc tạo lập thông tin được thiết kế để đảm bảo tính đầy đủ, tính chuẩn xác và tính hợp thức của thông tin. Ví dụ, những kiểm soát đối với việc lập, soát xét và duy trì dự toán.
A13. Kiểm toán viên mang thể cân nhắc việc rà soát tính hữu hiệu của hoạt động kiểm soát, nếu mang, đối với việc tạo lập thông tin mà kiểm toán viên sử dụng để thực hiện những thủ tục phân tích cơ bản để xử lý những rủi ro đã giám định. Lúc những kiểm soát đó hoạt động hữu hiệu, kiểm toán viên thường tin tưởng hơn vào độ tin cậy của thông tin và do đó cũng tin tưởng hơn vào kết quả của những thủ tục phân tích. Việc rà soát tính hữu hiệu của hoạt động kiểm soát đối với thông tin phi tài chính thường được thực hiện kết hợp với những thử nghiệm kiểm soát khác. Ví dụ, lúc thiết lập những kiểm soát đối với việc lập hóa đơn bán hàng, đơn vị mang thể thiết lập những kiểm soát đối với việc ghi chép số lượng hàng bán. Trong trường hợp này, kiểm toán viên mang thể rà soát tính hữu hiệu của hoạt động kiểm soát đối với việc ghi chép số lượng hàng bán kết hợp với rà soát tính hữu hiệu của hoạt động kiểm soát đối với việc lập hóa đơn bán hàng. Hoặc kiểm toán viên mang thể xem xét sự cần thiết phải rà soát những thông tin sử dụng. Đoạn 10 Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 500 quy định và hướng dẫn việc xác định những thủ tục kiểm toán cần thực hiện đối với thông tin được sử dụng cho những thủ tục phân tích cơ bản.
A14. Những hướng dẫn tại đoạn A12(a) – A12(d) Chuẩn mực này thích hợp cho cả trường hợp kiểm toán viên thực hiện những thủ tục phân tích cơ bản đối với BCTC cuối kỳ của đơn vị hay tại thời khắc giữa kỳ và mang kế hoạch thực hiện những thủ tục phân tích cơ bản cho giai đoạn còn lại. Đoạn 22 – 23 Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 330 quy định về những thử nghiệm cơ bản được thực hiện tại thời khắc giữa kỳ.
Phân tích tính chuẩn xác của dự trù (hướng dẫn đoạn 05(c) Chuẩn mực này)
A15. Lúc giám định về việc liệu dự trù được đưa ra mang đủ chuẩn xác để xác định một sơ sót mà lúc kết hợp với những sơ sót khác mang thể làm cho BCTC bị sơ sót trọng yếu hay ko, những vấn đề liên quan tới giám định của kiểm toán viên bao gồm:
(1) Độ chuẩn xác trong việc dự đoán về những kết quả dự trù của thủ tục phân tích cơ bản. Ví dụ, việc so sánh lãi gộp giữa kỳ này với kỳ khác mang thể đạt được độ nhất quán cao hơn so với việc so sánh những mức giá bất kỳ, như mức giá nghiên cứu hoặc mức giá quảng cáo;
(2) Mức độ thông tin mang thể được phân tích. Ví dụ, ứng dụng thủ tục phân tích cơ bản đối với thông tin tài chính về những phần riêng lẻ của một hoạt động hoặc đối với BCTC của những phòng ban trong một đơn vị đa ngành nghề mang thể sẽ hiệu quả hơn so với ứng dụng cho BCTC tổng thể của đơn vị;
(3) Mức độ sẵn mang của thông tin tài chính và phi tài chính. Ví dụ, kiểm toán viên mang thể xem xét liệu mang sẵn những thông tin tài chính như kế hoạch hoặc dự toán, và những thông tin phi tài chính như số lượng thành phẩm được sản xuất hoặc bán, để phục vụ cho việc thiết kế những thủ tục phân tích cơ bản hay ko. Nếu mang sẵn những thông tin này, kiểm toán viên cũng mang thể xem xét độ tin cậy của thông tin như đã nêu trong đoạn A12-A13 ở trên.
Trị giá chênh lệch mang thể chấp nhận được giữa số liệu đơn vị đã ghi nhận và trị giá dự trù (hướng dẫn đoạn 05(d) Chuẩn mực này)
A16. Việc kiểm toán viên xác định trị giá chênh lệch mang thể chấp nhận được so với dự trù mà ko cần thăm dò thêm bị tác động bởi mức trọng yếu (đoạn A13 Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 320) và tính nhất quán với mức độ đảm bảo mong muốn, trong đó mang tính tới khả năng một sơ sót, lúc xét riêng lẻ hoặc kết hợp với những sơ sót khác, mang thể làm cho BCTC chứa đựng sơ sót trọng yếu. Đoạn 07(b) Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 330 quy định mức độ rủi ro được kiểm toán viên giám định càng cao thì càng phải thu thập chứng cứ kiểm toán thuyết phục hơn. Theo đó, lúc mức độ rủi ro được giám định tăng lên, trị giá chênh lệch mang thể coi là chấp nhận được mà ko cần thăm dò thêm sẽ giảm xuống nhằm thu được chứng cứ mang mức độ thuyết phục mong muốn (xem thêm đoạn A19 Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 330).
Những thủ tục phân tích tương trợ lúc hình thành kết luận tổng thể (hướng dẫn đoạn 06 Chuẩn mực này)
A17. Kiểm toán viên sử dụng những kết luận rút ra từ kết quả của những thủ tục phân tích đã thiết kế và thực hiện theo quy định tại đoạn 06 Chuẩn mực này để chứng thực cho những kết luận đã hình thành trong quá trình kiểm toán những phòng ban hoặc yếu tố riêng lẻ của BCTC. Việc này giúp kiểm toán viên rút ra những kết luận hợp lý làm cơ sở vật chất hình thành ý kiến kiểm toán.
A18. Kết quả của những thủ tục phân tích đó mang thể giúp kiểm toán viên xác định được rủi ro mang sơ sót trọng yếu chưa được phát hiện trước đó. Trong trường hợp này, đoạn 31 Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 315 quy định kiểm toán viên phải xem xét lại giám định của mình về rủi ro mang sơ sót trọng yếu và từ đó sửa đổi những thủ tục kiểm toán tiếp theo đã đề ra.
A19. Những thủ tục phân tích được thực hiện theo quy định tại đoạn 06 Chuẩn mực này mang thể tương tự với những thủ tục phân tích được sử dụng để giám định rủi ro.
Khảo sát kết quả của những thủ tục phân tích (hướng dẫn đoạn 07 Chuẩn mực này)
A20. Kiểm toán viên mang thể thu thập chứng cứ kiểm toán liên quan tới những câu trả lời phỏng vấn của Ban Giám đốc bằng cách giám định những câu trả lời đó, trong đó vận dụng hiểu biết của kiểm toán viên về đơn vị được kiểm toán và môi trường của đơn vị, và kết hợp với những chứng cứ kiểm toán khác đã thu thập được trong quá trình kiểm toán.
A21. Kiểm toán viên mang thể cần thực hiện những thủ tục kiểm toán khác trong trường hợp Ban Giám đốc ko thể giảng giải được, hoặc giảng giải đó lúc kết hợp với những chứng cứ kiểm toán khác liên quan tới câu trả lời phỏng vấn của Ban Giám đốc, được coi là ko thỏa đáng./.
*****
Originally posted 2019-01-07 21:48:59.