Trong một thời kì dài, EU là thị trường xuất khẩu Da giầy to nhất của Việt Nam. Tới năm 2015, lần trước tiên xuất khẩu mặt hàng này của Việt Nam sang thị trường Mỹ vượt qua EU. Tuy nhiên, mặt hàng giầy dép vẫn tiếp tục khẳng định vị trí quan yếu và trụ cột của mình trong số những mặt hàng xuất khẩu chủ lực sang thị trường EU, đặc thù là lúc Hiệp nghị thương nghiệp tự do Việt Nam – EU (EVFTA) đã kết thúc giao dịch.
Thống kê từ phía EU cho thấy, okay e từ năm 1996, trong số những nước xuất khẩu giầy dép nhiều nhất vào EU, Việt Nam đã xếp ở vị trí thứ 3. Hiện EU là thị trường xuất khẩu da giày to thứ hai của Việt Nam, sau Mỹ. Năm 2016, xuất khẩu da giầy của Việt Nam vào EU đạt sắp 5 tỷ USD, trong đó mặt hàng giầy dép mang kim ngạch xuất khẩu chiếm hầu hết khoảng 4,16 tỷ USD. Giầy da chất lượng cao và giầy the thao cho những thương hiệu của Mỹ và EU là những mặt hàng được Việt Nam chú trọng xuất khẩu vào EU. Trong đó, năm 2015, xuất khẩu sang thị trường Bỉ đạt trị giá to nhất với trên 720 triệu USD.
Vào tháng 10/2006, Ủy ban châu Âu (EC) đã ban hành quyết định áp thuế chống bán phá giá đối với sản phẩm giầy mũ da nhập khẩu từ Việt Nam trong giai đoạn từ ngày 7/10/2006 tới 31/3/2011 với mức thuế ứng dụng là 10%. Ngành da giầy rơi vào thời kỳ khó khăn. Tới năm 2010 và 2012, hai nhà nhập khẩu giày da của Anh và Đức đã yêu cầu cơ quan thương chính hoàn lại tiền thuế chống bán phá giá ứng dụng với mặt hàng trên do lệnh áp thuế chống bán phá giá là ko hợp lý. Cho tới đầu năm 2016, quyết định áp thuế chống bán phá giá đối với sản phẩm giầy mũ da nhập khẩu từ Việt Nam bị vô hiệu một phần do Ủy ban châu Âu đã tiến hành thăm dò và phát hiện thấy những điều ko hợp thức với quy định. Thực tế quyết định này đã mang hiệu lực từ ngày 1/4/2011.
Hơn nữa, trong một thời kì khá dài, nguyên phụ liệu của doanh nghiệp da giầy Việt Nam chủ yếu đều phải nhập khẩu để sản xuất hàng xuất khẩu sang EU. Do đó, mặc dù kim ngạch xuất khẩu đạt ở mức cao nhưng hiệu quả kinh tế mang lại cho doanh nghiệp da giầy thấp, GTGT chỉ chiếm 25%. Thêm vào đó, chiếm hơn một nửa những sản phẩm da giầy Việt Nam là gia công theo hình thức đơn đặt hàng cho những đối tác nước ngoài với giá bán nhân lực thấp. Do vậy, những doanh nghiệp Việt Nam ko xuất khẩu trực tiếp tới những nhà phân phối chính mà phần to qua hệ thống phân phối kinh doanh nước ngoài. Đây là điểm bất lợi đối với ngành da giầy của nước ta.
Ngành Da giầy Việt Nam đang đứng trước thời cơ to để khẳng định, củng cố và tăng cường quan hệ thương nghiệp với những thị trường to trên toàn cầu, trong đó mang mở rộng thị trường ở thị trường EU. Tất cả những mặt hàng giầy dép của Việt Nam xuất khẩu vào EU được lợi ưu đãi thuế quan phổ cập GSP (thuế suất giảm từ 13 – 14% xuống 3 – 4%) từ năm 2014. Chính nhờ điều kiện thuận lợi trên, xuất khẩu giầy dép sang thị trường EU đã tăng trưởng mạnh lên tới 20%. Tuy nhiên, đây là chương trình ưu đãi chỉ trong một thời kì nhất định và cùng với đó là những điều kiện đi kèm.
Với sự tham gia của những nhà đầu tư nước ngoài, ngành da giầy đã mang những tiến bộ vượt trội. Hiện tại, tỷ lệ nội địa hóa của ngành đã đạt tới 55% và ngành đã đáp ứng tương đối tốt quy tắc xuất xứ. Những doanh nghiệp sản xuất đã mang những cải cách về tiến độ và thời kì vận chuyển và giao hàng, chủ động trong khâu sản xuất, tăng cường phối hợp với những đối tác trong việc cung ứng nguyên vật liệu… để sản xuất ra những sản phẩm mang chất lượng đáp ứng yêu cầu xuất khẩu. Một phòng ban doanh nghiệp mang cách làm chủ động, khác hẳn so với cách làm gia công của phần to những doanh nghiệp xuất khẩu giầy dép khác đó là họ gia công xuất khẩu được những sản phẩm của chính mình. Những doanh nghiệp hầu như tự quyết định hoàn toàn từ khâu chuẩn bị nguyên vật liệu, kiểm định chất lượng hàng hoá tới khâu cuối cùng để sản xuất những đôi giầy xuất khẩu.
Tuy rằng thời cơ mang lại là rất nhiều nhưng ngành da giày của Việt Nam vẫn đang đứng trước những thách thức ko nhỏ lúc tham gia vào những thị trường to.
Điều này do sản xuống tóc công chiếm tỷ lệ cao tới 70% nên lợi nhuận thu được thấp và làm cho doanh nghiệp bị hạn chế khả năng thông minh, năng động. Hơn nữa, những hàng rào kỹ thuật từ phía EU cũng như những yêu cầu về trách nhiệm xã hội, an toàn, môi trường và tuân theo những thủ tục để được lợi lợi thuế từ FTA sẽ làm gia tăng giá bán của doanh nghiệp.
Da giày là một trong những ngành mang kim ngạch xuất khẩu cao nhất của Việt Nam music phần xuất khẩu lại chủ yếu thuộc về những doanh nghiệp mang vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Theo số liệu của Hiệp hội Da – Giày – Túi xách Việt Nam, khối doanh nghiệp FDI ngày càng đóng góp nhiều trong tỷ trọng xuất khẩu toàn ngành (năm 2013 là 75%, năm 2015 tăng lên 78% và năm 2016 con số này là 80%). Sở dĩ là do những doanh nghiệp này nâng công suất và xây dựng những nhà máy sản xuất mới ở Việt Nam đ đón thời cơ hưởng lợi từ việc giảm thuế quan trong những hiệp nghị thương nghiệp tự do. Trái lại, xuất khẩu của khối doanh nghiệp trong nước mang chiều hướng giảm, từ tỷ trọng chiếm 25% năm 2013 xuống còn 19,2% năm 2016. Điều này là do những doanh nghiệp trong nước mang những trở ngại lúc tiếp cận vốn đầu tư và thị trường nên khả năng khó khăn kém.
Theo Hiệp hội Da – Giày – Túi xách Việt Nam, ngành da giày nước ta còn nhiều điểm yếu như tình trạng thiếu vốn, kỹ thuật, nguồn nhân lực cao cấp, năng lực lãnh đạo và năng suất lao động thấp. So với năng suất của những doanh nghiệp FDI hoạt động tại Việt Nam, năng suất trung bình của lao động làm việc tại những nhà máy da giày Việt Nam chỉ bằng khoảng 60% tới 70%.
Nếu ngành dệt could vấp phải khó khăn do quy tắc xuất xứ “từ vải trở đi” thì trong EVFTA lại cho phép những doanh nghiệp da giầy Việt Nam được sử dụng vật liệu nhập khẩu làm đầu vào cho quá trình sản xuất, chỉ quy định từ những khâu giặt, could, lắp ráp, đóng gói sản phẩm là yêu cầu phải thực hiện ở Việt Nam.
Đã đạt được những mục tiêu đặt ra đối với ngành da giày trong những năm tiếp theo, Việt Nam cần phải biết tranh thủ tối đa mọi lợi vậy mà những FTA thế hệ mới mang lại cho Việt Nam, đặc thù là EVFTA. Theo đó, nhằm giải quyết được yêu cầu về quy tắc xuất xứ trong những FTA thì tỷ lệ nội địa hóa của sản phẩm do những doanh nghiệp Việt Nam sản xuất phải đạt mức 60%. Cụ thể, doanh nghiệp phải chủ động được nguồn vật liệu, nguồn nhân lực mang chất lượng cao, đáp ứng những vấn đề về tiêu chuẩn môi trường, lao động, an toàn, tăng tự động hóa quá trình sản xuất và tạo ra những sản phẩm đặc thù.
Không những thế, Việt Nam cũng cần chủ động trong chuỗi liên kết nội địa, phát triển thị trường trong nước, tránh sự tiêu cực, sản xuất theo chỉ định của đối tác lúc tham gia chuỗi sản xuất toàn cầu.
