Để làm cơ sở vật chất cho đề xuất những giải pháp về xúc tiến lao động mang kỹ năng của Việt Nam trong Cùng đồng ASEAN một cách hiệu quả nhất, phần này sẽ xem xét về cầu lao động những nước trong ASEAN, kể cả trong quá khứ và tương lai; khả năng (năng lực) cung ứng của Việt Nam về cả số lượng và chất lượng (khả năng khó khăn của nguồn nhân lực Việt Nam so với những nước khác) đối với một số nghề thuộc MRAs và cả đối với những nghề mới là xu hướng của lao động mang kỹ năng và nằm trong cầu lao động của những nước trong tương lai.
Dân số và lao động
Theo số liệu của Nhà băng toàn cầu, năm 2017, tổng dân số của 10 nước thành viên ASEAN là 647.387.135 người, đứng thứ ba trên toàn cầu (sau Trung Hoa và Ấn Độ) (Phụ lục 9).
Năm 2017, ASEAN mang sắp 327 triệu lao động. Trong đó, In-đô-nê-xia là nước mang dân số đông nhất với khoảng 264 triệu người bao gồm 127 triệu người lao động. Việt Nam với hơn 95 triệu người dân xếp hạng thứ 3 về dân số (sau In-đô-nê-xia và Phi-lip-pin) music dân số trong độ tuổi lao động lại xếp thứ 2 với khoảng 55,5 triệu người. Nếu so sánh giữa số lượng lao động với tổng dân số, Việt Nam là một trong hai nước mang tỷ lệ lao động cao nhất trong khối (58,2%), cao hơn My-an-ma và In-đô- nê-xia (khoảng 52%).
* Cơ cấu việc làm theo những ngành kinh tế trong khu vực ASEAN:
Cơ cấu việc làm của những nước vẫn mang sự phân chia rõ rệt theo nhóm nước (Phụ lục 11). Trong đó, tại những nước phái cử lao động chính là Cam-pu-chia, In-đô-nê-xia, My-an-ma và Việt Nam, nông nghiệp vẫn là ngành tạo ra nhiều việc làm nhất cho lao động (ít nhất là 41,9% tại Việt Nam và 71,8% tại In-đô-nê-xia). Trái lại, tại một số nước tiếp nhận lao động như Xing-ga-po và Bru-nây, tỷ lệ lao động trong ngành nhà cung cấp rất cao với tuần tự là 83,9% và 74,8%. Về công nghiệp: Tỷ trọng việc làm trong ngành sản xuất công nghiệp của những nước ASEAN ko cao, chỉ nhiều nhất là tại Ma- lai-xia với 48,4%, tiếp sau là Thái Lan chiếm 38,5% trong lúc Xing-ga-po mang tỷ trọng thấp nhất thứ hai là 16,1%. Cơ cấu nền kinh tế đã tác động trực tiếp lên việc làm, năng suất lao động, tạo độ chênh lệch rất to về mức lương và thu nhập bình quân.
* Năng suất lao động và mức lương
Một trong những nhân tố thu hút việc di trú lao động quốc tế là chênh lệch về mức lương và năng suất lao động giữa những khu vực, tất cả quốc gia. ASEAN cũng ko phải ngoại lệ. Tại những nước tiếp nhận lao động chính bao gồm Bru-nây, Xing-ga-po và Ma-lai-xia, Thái Lan, tỷ trọng GDP của những ngành nhà cung cấp và sản xuất cao làm GDP cao dẫn tới năng suất lao động cao hơn hẳn so với những nước khác – yếu tố thu hút lao động di trú nội khối tới tất cả quốc gia này làm việc. Theo số liệu từ báo cáo của ILO/ADB [2, tr.26], mức lương của Xing-ga-po gấp hơn 30 lần so với mức lương của Cam-pu-chia. Mức lương trung bình hàng tháng của Ma-lai-xia gấp 3 lần In- đô-nê-xia, Phi-líp-pin và Việt Nam. GDP/người và mức lương của từng nước trong khu vực mang sự độ chênh lệch rõ rệt (Hình 3.8).
Với sự chênh lệch về nhân khẩu học, với nhu cầu phát triển của từng nước và kéo theo là nhu cầu lao động và chênh lệch về mức lương, mức thu nhập, luồng di trú lao động trong ASEAN được coi là sôi động nhất trên toàn cầu.
