Theo Tự điển Bách khoa Việt Nam: “Nông thôn (NT) là phần lãnh thổ của một nước hay một đơn vị hành chính nằm ngoài lãnh thổ thành thị, mang môi trường tự nhiên, hoàn cảnh xã hội, điều kiện sống khác biệt với thành thị và dân cư chủ yếu làm NN”
Một là, sử dụng định tha ma chính trị, thành thị được xác định là tất cả những trung tâm của tỉnh, quận và tất cả những vùng còn lại được định tức thị NT. Hai là, sử dụng mức độ tập trung dân sống thành cụm quan sát được để xác định vùng thành thị, trong một vùng mang những hộ gia đình sống sắp nhau tạo nên cùng đồng to hơn một số nhất định nào đó (ví dụ như 2000 người), thì được coi là thành thị, khu vực còn lại được coi là NT. Việt Nam hiện nay đang theo phương pháp thứ nhất để phân định thành thị, NT. Theo đó, NT theo quy định về hành chính và thống kê của Việt Nam là những địa bàn thuộc xã (những địa bàn thuộc phường hoặc thị trấn được quy định là khu vực thành thị).
“Nông thôn là một xã hội, là môi trường sống của người nông dân (ND), nơi diễn ra những hoạt động kinh tế, văn hóa, xã hội với nhiều nét đặc thù và nói gọn lại: đó ko phải là thành thị (về môi trường sống, về cấu trúc và tổ chức xã hội, về quan hệ con người và sinh kế) nhưng cũng ko hoàn toàn đối lập với thành thị (nhất là về văn hóa)”[100]. Tương tự, NT được hiểu là nơi sinh sống của người ND với những hoạt động kinh tế, văn hóa, xã hội đặc thù và ko phải là thành thị.
Tại những nước đang phát triển, Nông thôn thường mang những đặc điểm cơ bản sau: Thứ nhất, về địa lý, NT là một địa bàn rộng to trải dài ra những vòng đai bao quanh những thành thị (thành phường, thị xã, thị trấn).
Thứ hai, về kinh tế, NT chủ yếu sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp, những loại ngành nghề thủ công nghiệp và những loại hình nhà cung cấp phục vụ chủ yếu cho NN, ND.
Thứ ba, về tính chất xã hội, dân cư ở NT chủ yếu là ND và gia đình của họ, mật độ dân cư thấp hơn thành thị, tính cùng đồng cao, mang nhiều yếu tố tập quán riêng biệt.
Thứ tư, về môi trường tự nhiên, NT lưu giữ và bảo tồn môi trường thọ thái tự nhiên, làm cho con người thân thiện với thiên nhiên[8].
Tương tự, NT là một vùng sinh sống của tập hợp dân cư, trong đó mang nhiều nông dân. Tập hợp này tham gia vào những hoạt động kinh tế, VH-XH và môi trường trong một thiết chế chính trị nhất định và chịu tác động của những tổ chức khác, phân biệt với thành thị.
Trước hết, NT là một vùng ko gian cần thiết cho sự tồn tại và phát triển của NN. Ở bất kỳ thời đại nào, ko người nào phủ nhận vai trò của NN. Vai trò trước tiên và quan yếu nhất của NN trong nền kinh tế là cung ứng lương thực, thực phẩm, đảm bảo an ninh lương thực, góp phần ổn định chính trị, đảm bảo an toàn cho sự phát triển KT-XH. Hai là, NN là nguồn cung ứng ngoại tệ cho nền kinh tế thông qua xuất khẩu nông sản. Ba là, NN phát triển giúp giảm nghèo nhanh và vững bền, bởi phần to lao động tập trung ở NT hay NN phục vụ phần to cho người lao động. Bốn là NN là nguồn cung ứng lao động dồi dào cho công nghiệp. Năm là, NN tạo thị trường nội địa cho hàng hóa công nghiệp.
Thứ hai, NT đóng vai trò quan yếu trong việc giữ gìn “bản sắc văn hóa dân tộc. Quốc gia nào cũng vậy, những tộc người được sinh ra diễn ra từ NT, bản sắc văn hóa làng quê vì thế đồng nghĩa với bản sắc văn hóa từng dân tộc. Giữ gìn bản sắc văn hóa làng quê là giữ gìn văn hóa truyền thống dân tộc”.
Thứ ba, NT góp phần bảo vệ sinh thái, môi trường. Quá trình mưu cầu cuộc sống đầy đủ về vật chất đã làm người thành thị ngày một xa rời tự nhiên. Nền văn minh công nghiệp đã phá vỡ mối quan hệ hài hoà vốn mang giữa con người với thiên nhiên, dẫn tới phá vỡ môi trường một cách nghiêm trọng. Tính chất sản xuất NN đã quyết định hệ thống sinh thái NN mang chức năng phục vụ hệ thống sinh thái[16]. Đất đai canh tác NN, hệ thống thuỷ lợi, những khu rừng, vườn cây, ao cá…phát huy những tác dụng sinh thái như điều hoà khí hậu, giảm ô nhiễm tiếng ồn, cải thiện nguồn nước, phòng chống xâm thực đất đai, làm sạch đất… làm cho con người thân thiện, gắn chặt với thiên nhiên.
